Ograniczenie wolności działalności gospodarczej.

Zgodnie z konstytucyjną zasadą ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczane wyłącznie w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes społeczny. Jednym z przykładów takiego ograniczenia jest zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej orzekany jako środek karny.

Środki karne stanowią dodatkową dolegliwość wymierzaną sprawcy przestępstwa lub wykroczenia obok lub w niektórych przypadkach zamiast kary. Są one dodatkowym sposobem na pociągniecie sprawy do odpowiedzialności za popełniony czyn. Jednym ze środków karnych, często bardziej dotkliwym niż sama kara, ponieważ ograniczającym możliwości zarobkowania jest właśnie zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej może zostać orzeczony przez Sąd w razie skazanie za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem danej działalności, jeżeli dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Szczególnym zakazem prowadzenia określonej działalności gospodarczej wynikającym z Kodeksu spółek handlowych jest zakaz pełnienia w funkcji w zarządzie i radzie nadzorczej.

Na jakich zasadach sąd może orzec powyższe zakazy?

Sąd orzekając zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej związany jest definicją „działalności gospodarczej” określonej przez ustawodawcę w Ustawie Prawo przedsiębiorców – działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu w sposób ciągły. Co za tym idzie, na podstawie przepisów karnych sąd zakazem może objąć wszelkie rodzaje działalności gospodarczej. Celem tego zakazu jest powstrzymanie prowadzenia działalności, zagrażającej dobrom chronionym prawem, w przyszłości. W związku z czym zakaz taki sąd może orzec również, jeśli w momencie orzekania sprawca dalej owej działalności nie prowadzi. Co ważne jednak z perspektywy sprawcy to, że sąd nie może orzec zakazu prowadzenia wszelkiej działalności gospodarczej, a musi określić przedmiotowy zakres zakazu związany z charakterem przypisanego czynu.

Zakaz pełnienia funkcji w zarządzie i radzie nadzorczej spółek, nie jest środkiem karnym określonym w Kodeksie karnym tak jak zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej a pełni on funkcję konsekwencji skazania za określone przestępstwa. Katalog przestępstw został określony przez ustawodawcę w Kodeksie spółek handlowych i zaliczamy do niego:

• ogłoszenie lub przedstawienie nieprawdziwych danych,
• dopuszczenie się nieprawidłowości w celu umożliwienia bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości,
• dopuszczenie się nieprawidłowości przy głosowaniu lub wykonywaniu praw mniejszości na walnym zgromadzeniu,
• przestępstwo przekupstwa,
• przestępstwa przeciwko ochronie informacji,
• przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów,
• przestępstwa przeciwko mieniu,
• przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie gospodarczym,
• przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi.

Zakaz pełnienia funkcji w zarządzie i radzie nadzorczej spółek obejmuje swoim zakresem przedmiotowym członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorów oraz prokurentów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, spółce akcyjnej, a w szczególnych przypadkach także w spółce partnerskiej oraz w spółce komandytowo-akcyjnej.

Czas trwania zakazów.

Zakaz wykonywania określonej działalności gospodarczej sąd orzeka w latach od roku do lat 15. Długość trwania zakazu jest uzależniona od indywidualnych właściwości danej sprawy, uznania sądu oraz od społecznej szkodliwości popełnionego czynu. Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej obowiązuje od momentu uprawomocnienia się orzeczenia.

Natomiast zakaz pełnienia funkcji w zarządzie i radzie nadzorczej ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania. Zakaz ten może zostać nałożony na skutek popełnienia czynu zarówno przed objęciem stanowiska, jak również w trakcie sprawowania funkcji.

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Zgodnie z powyższym sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zakaz pełnienia funkcji w zarządzie i radzie nadzorczej w określonych sytuacjach oraz w określonej dziedzinie działalności gospodarczej, ponieważ również ten drugi z zakazów ogranicza się do jednego rodzaju działalności. Są to zakazy powiązane z przepisami prawa karnego oraz w nich mają swoje podstawy. Niemniej ustawodawca przewidział również zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w przepisach ustawy prawo upadłościowe i może być nałożone na osobę, która w związku z upadłością zachowuje się w sposób negatywny, po spełnieniu przesłanek określonych w ustawie.

Osoba objęta takim zakazem nie może prowadzić jednoosobowej działalności gospodarczej oraz działalności w ramach spółki cywilnej. Co więcej osoba taka nie może również pełnić funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej czy też być reprezentantem lub pełnomocnikiem osoby fizycznej, prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, spółki prawa handlowego, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji oraz stowarzyszenia. Zakaz ten może być orzeczony przez sąd na okres od jednego roku do 10 lat.

Ze względu na zakres przedmiotowy tego zakazu jest on jednym z najdotkliwszych sposobów ograniczenia wolności działalności gospodarczej