Zadośćuczynienie za naruszenie renomy spółki

Osoby fizyczne oraz osoby prawne posiadają dobre osobiste, które podlegają ochronie prawnej na mocy przepisów kodeksu cywilnego. Jakkolwiek możliwość wyrządzenia krzywdy osobie fizycznej nie budziła nigdy wątpliwości prawnych, tak wobec możliwości wyrządzenia krzywdy osobie prawnej (np. spółce) i w konsekwencji zasądzenia na jej rzecz zadośćuczynienia za krzywdę, orzecznictwo nie było spójne.

Dotychczas istotna część doktryny oraz orzecznictwa wskazywała, że osoba prawna jako konstrukt prawny nie ma możliwość odczuwać smutku, żalu, gniewu czy bólu, a zatem nie jest uprawnionym uznanie, że osobie prawnej można wyrządzić krzywdę. Jeżeli zatem wyrządzenie krzywdy osobie prawnej nie jest możliwe, nie jest zatem również dopuszczalne zasądzenie na rzecz tej osoby prawnej zadośćuczynienia. W takim ujęciu spółka, której dobra osobiste zostały naruszane, mogła stara się jedynie o uzyskanie odszkodowania.

W związku z występującymi w tym zakresie rozbieżnościami orzeczniczymi, Sąd Najwyższy w dniu 3 października 2023 r. podjął uchwałę (sygn. akt III CZP 22/23), w której stwierdził, że „Artykuł 448 k.c. (obecnie art. 448 § 1 k.c.) stosuje się odpowiednio do osób prawnych (art. 43 k.c.).” Na mocy powyższej uchwały Sąd Najwyższy przychylił się do stanowiska, że w przypadku naruszenia dóbr osobistych osoby prawnej dopuszczalne jest zasądzenie na jej rzecz zadośćuczynienia za krzywdę.

Dzięki powyższej uchwale osoby prawne mogą w szerszym zakresie dochodzić obrony swoich praw, w szczególności w zakresie naruszenia renomy danego podmiotu poprzez opinie publikowane w Internecie. Wypracowywana przez lata działalności na rynku marka i renoma danego podmiotu może zostać istotnie naruszona przez negatywne opinie zamieszczane w Internecie przez niezadowolonych klientów, kontrahentów czy też pracowników. Powództwo o ochronę dóbr osobistych osoby prawnej ma za zadanie przeciwstawić się krzywdzącym informacjom, których publikacja negatywnie wpływa na postrzeganie tego podmiotu na rynku i w świadomości klientów i kontrahentów. Niejednokrotnie jest to jedyny sposób na obronę swoich praw przez spółkę i wykazanie, że negatywne opinie nie odzwierciedlają faktycznej działalności tego podmiotu.

Dlaczego zatem uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2023 r., sygn. akt III CZP 22/23 nie oznacza, że każda spółka uzyska odszkodowanie za naruszenie jej dóbr osobistych? W przekazach medialnych niestety dość często umyka fakt, że powyższa uchwała nie modyfikuje ogólnych zasad związanych z ciężarem dowodowym w procesach o naruszenie dóbr osobistych. Oznacza to zatem, że jakkolwiek sądy nie powinny mieć dalszych wątpliwości, czy na rzecz spółki można zasądzić zadośćuczynienie to nadal na tej osobie prawnej ciąży procesowy obowiązek wykazania, że określone konkretne dobro osobiste podmiotu zostało naruszone.